Naturalne 'mieszkanie’ pszczoły miodnej w naszym klimacie

Kiedy i gdzie w rejonie Polski pojawiła się pszczoła miodna?

Pszczoła miodna mogła zasiedlać tereny naszego kraju po ustąpieniu ostatniego zlodowacenia, kiedy to pojawiły się pierwsze drzewa, które dawały możliwości gniazdowania. Pierwszym gatunkiem 'domu’ pszczelego była sosna. W rozpowszechnionej wówczas brzozie nie było bowiem jeszcze dziupli odpowiednich rozmiarów. 

„Sosna zwyczajna wraz brzozą drzewiastą formowała zwarte i rozległe powierzchnie leśne już w końcu epoki lodowcowej tj. ok. 12 tys. lat temu. Razem z sosną pojawiły się również rośliny boru sosnowego, stanowiące bazę pokarmową pszczoły miodnej. Biorąc pod uwagę, że średnia temperatura roczna była zbliżona do obecnej, można przyjąć, że opanowanie naszych ziem przez pszczołę miodną należy wiązać z początkiem holocenu, a więc 8-9 tys. lat temu.
Przejście od starszej do środkowej epoki kamienia zbiegało się z wykształcenie warunków zbliżonych do współczesnych. Ziemie położone w dorzeczu Odry i, Wisły i Bugu porosły lasami, które z wolna opanowały cały obszar dzisiejszej Polski.
Około 8 tys. lat temu pojawia się też las liściasty wielogatunkowy. Powstają zatem warunki bardzo zbliżone do dzisiejszych, pozwalające w pełni na życie omawianego gatunku. Przez długi okres rozsiedlenie rodzin pszczelich oraz ich liczebność były uzależnione jedynie od warunków naturalnych , czyli liczby drzew dziuplastych, zmieniających się warunków klimatycznych i związanego z nimi składu florystycznego lasu.”
( Józef Banaszk: Pszczoły i las” )

Jakie jest środowisko naturalne pszczoły miodnej w naszym klimacie?

Pszczoły miodne na świecie gnieżdżą się w różnych miejscach. W zależności od klimatu w którym żyją są to mniej lub bardziej ukryte i osłonięte miejsca.

Zimową porą klimat naszego kraju nie sprzyja życiu na 'wolnym powietrzu’. Dlatego też od zarania dziejów pszczoły na swoje mieszkanie wybierają głównie dziuple starych drzew. Najczęściej wybierają drzewa żywe ale zdarza się, że zamieszkają w dziupli drzewa martwego.

Z jakich warstw składa się żywe drzewo?

Żywe drzewo składa się z wielu warstw: kory, łyka, żywej przewodzącej tkanki, twardziela i rdzenia. Tam gdzie powstała dziupla występuje również warstwa próchnicy.

Jakie są właściwości warstw żywego drzewa?

Wnętrze dziupli żywego drzewa jest miejscem osłoniętym od wiatrów i opadów i jednocześnie oddychającym. Układ poszczególnych warstw a w szczególności warstwa próchnicy chroni wnętrze przed nagłymi wahaniami temperatury i utrzymuje ciepło wytworzone przez kłąb pszczół. Jest najważniejszy aspekt w mieszkaniu pszczół: ochrona przed wahaniami temperatur. 

Pszczoły są zwierzętami zmiennocieplnymi dlatego tak jak w przypadku innych tego typu organizmów ważna jest w miarę stała temperatura lub zmieniająca się w przez dłuższy okres. Organizm zwierzęcia zmiennocieplnego musi mieć czas na przystosowanie się do zmienionych warunków i na uruchomienie procesów przystosowawczych. Dlatego pomieszczenie służące za dom pszczeli powinno im to umożliwiać i stwarzać komfortowe warunki.
Nawet my ludzie – organizmy stałocieplne – nie lubimy nagłych skoków temperatury. Pomimo, że organizm utrzymuje ją stałą – odczuwamy skutki jej wahań.
Dodatkowo wnętrze barci jest pokryte cienką warstwą kitu pszczelego. Zapobiega ona rozpadowi drewna pod wpływem różnorakich grzybów i pasożytów a także przeciekaniu wody i soków drzewa do wnętrza gniazda. Propolis jest swoistym wewnętrznym materiałem budowlanym, chroniącym dodatkowo dziuplę przed szkodliwymi czynnikami.

Poniżej schemat struktury martwego drewna. Wiele warstw i dosyć gruba warstwa próchnicy również pełnią rolę doskonałych izolatorów.